- Skuteczność interpersonalna to jedna z najważniejszych umiejętności, których możesz się nauczyć podczas treningu umiejętności DBT.
- W ciągu dnia wchodzimy w interakcje z wieloma ludźmi, a skuteczna komunikacja ułatwia dogadywanie się z innymi i może poprawić jakość życia.
- Chociaż poprawa umiejętności komunikacyjnych jest kluczowa dla każdego, jest to szczególnie ważne w przypadku osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego, u których skuteczna interakcja z innymi może stanowić większe wyzwanie.
Efektywność interpersonalna to jeden z czterech modułów nauczanych w (DBT). Umiejętności skuteczności interpersonalnej mają na celu pomóc Ci uzyskać z relacji to, czego potrzebujesz, zachowując jednocześnie szacunek do siebie i innych.
Relacje międzyludzkie mogą być bardzo trudne, szczególnie jeśli jesteśmy wrażliwi, podatni na emocje czy na ich dysregulację. W rezultacie wielu z nas ma trudności z utrzymaniem zdrowych relacji. Ten moduł ma za zadanie pomóc Ci zadbać o swoje relacje.
Cele skuteczności interpersonalnej obejmują:
- nakłonienie innych do szanowania Twojego słowa i Twoich granic,
- wzmocnienie obecnych relacji,
- zbudowanie nowych i satysfakcjonujących relacji,
- zakończenie tych relacji, które są niezdrowe.
Czym jest skuteczność interpersonalna?
Relacje mogą być trudne. Konstruktywna komunikacja odgrywa kluczową rolę w ich sukcesie – niezależnie od tego, czy jest to rodzina, przyjaciele, czy partner. Skuteczność interpersonalna oznacza, że prosisz kogoś o to, czego potrzebujesz, lub odmawiasz, zachowując jednocześnie relacje i szacunek do samego siebie i innych. Być może nie zawsze będziemy w stanie uzyskać to, czego chcemy lub potrzebujemy, ale nadal możemy być dumni z tego, jak zakomunikowaliśmy tę potrzebę.
Zasadniczo skuteczność interpersonalna oznacza, że możesz przekazywać swoje potrzeby i zachować uczciwość poprzez interakcję. Uczymy się zatem:
- prosić o to, czego potrzebujemy
- w stosownych przypadkach odmawiać prośbom.
Dlaczego skuteczność interpersonalna ma znaczenie?
Biorąc pod uwagę, że cały moduł poświęcony jest skuteczności interpersonalnej w DBT, warto wiedzieć, jak dokładnie wpływa to na nasze relacje. Oczywiście wszyscy wiemy, że komunikacja jest ważna. Jednakże sposób, w jaki komunikujemy się z innymi, wpływa na jakość naszych relacji. To z kolei wpływa na naszą samoocenę, pewność siebie i dobre samopoczucie.
Moduł ten łączy umiejętności nauczane w pozostałych trzech modułach. Podczas treningu skuteczności interpersonalnej osoba musi zwracać uwagę na potrzeby swoje i innych (uważność), musi potrafić identyfikować i kontrolować swoje emocje, gdy stawiają czoła przeszkodom lub wyrażają swoje potrzeby (regulacja emocji). Muszą też kontrolować wszelkie cierpienia wynikające z konfliktów w relacjach (tolerancja dyskomfortu psychicznego).
Głównym celem efektywności interpersonalnej w DBT jest pomoc osobie w zdobyciu tego, czego potrzebuje, bez wyrządzania szkody sobie lub innym.
Skuteczność interpersonalna- jakie umiejętności zastosować?
Aby zastosować w praktyce umiejętności skuteczności interpersonalnej, musimy określić cel interakcji i określić, w jaki sposób możemy osiągnąć pożądany rezultat.
Czy chcesz odmówić przyjacielowi, ale nie chcesz zrujnować przyjaźni? Czy chcesz prosić o to, czego potrzebujesz, nie tracąc przy tym szacunku do samego siebie? Przemyśl, co jest dla Ciebie ważne w związku z tą komunikacją lub interakcją z kimś.
Pomocne jest jasne zrozumienie tego, czego chcesz lub potrzebujesz, aby móc przekazać to tej osobie lub grupie osób. Można to zrobić, poświęcając około minuty na przemyślenie tej kwestii, lub w przypadku trudniejszych rozmów może być konieczne wcześniejsze przygotowanie lub nawet napisanie scenariusza, który możesz przećwiczyć, aby zwiększyć pewność siebie i pomóc zachować spokój i opanowanie.
Aby zwiększyć naszą skuteczność interpersonalną należy:
- wyjaśnić, czego oczekujemy od interakcji – określić to tak szczegółowo, jak tylko możliwe,
- określić, co musimy zrobić, aby uzyskać pożądane rezultaty.
Jeśli utrzymanie naszych relacji jest dla nas najważniejszym priorytetem, musimy zrozumieć, jak ważna jest dla nas dana relacja, co chcemy, aby dana osoba o nas myślała i co musimy zrobić, aby utrzymać tę relację.
Wreszcie, gdy naszym celem jest zachowanie szacunku do samego siebie, użyjemy umiejętności interpersonalnych, aby pomóc nam czuć się tak, jak chcielibyśmy się czuć po zakończeniu danej relacji.
”Skuteczne umiejętności interpersonalne…
… nie są nabyte w sposób naturalny, należy się ich nauczyć. Emocje często stają na przeszkodzie w budowaniu zdrowych relacji. Czasami nasze automatyczne negatywne myśli na swój temat stają na przeszkodzie w znalezieniu nowych związków i/lub zakończeniu tych, które nam szkodzą”.
Skuteczność interpersonalna i DBT
Do tej pory z pewnością większość z nas, zdaje sobie sprawę, jak ważne jest posiadanie dobrych lub przynajmniej odpowiednich umiejętności komunikacji i interakcji. Możesz jednak pomyśleć, że jeśli posiadasz umiejętności komunikowania się z innymi na minimalnym poziomie efektywności, wszystko gotowe! Jednak, jak w przypadku każdego zestawu złożonych umiejętności, nigdy nie będzie momentu, w którym całkowicie je opanujesz. Zawsze jest miejsce na ulepszenia!
O czym warto wiedzieć? Badania pokazały, że poprawa umiejętności interpersonalnych prowadzi do pozytywnych rezultatów, szczególnie w przypadku Klientów z zaburzeniem osobowości typu borderline (BPD). Na przykład wykazano, że wykorzystanie umiejętności DBT ogólnie poprawia objawy BPD, zmniejsza niestabilność afektywną i poprawia możliwości Klienta w zakresie relacji.
Skuteczność interpersonalna- Metoda DEAM MAN
Kiedy już rozpoznamy nasz cel i wyregulujemy emocje, możemy przystąpić do działania. W sformułowaniu prośby (lub odmowy) pomoże nam część pierwsza – DEAR. W jej podtrzymaniu część druga – MAN.
Co kryje się za tym akronimem?
DEAR MAN to akronim słów:
1. D jak Describe (opisz sytuację). Pamiętaj, trzymaj się tylko faktów! Unikaj ocen, bądź obiektywna/y. Oceny mają negatywny wpływ na relację, osoba może poczuć się unieważniona, a szanse na dogadanie się spadną. Poza tym, dzięki jasnemu opisowi faktów, druga strona wie, jakie zdarzenia doprowadziły do Twojej prośby. Pomaga to też zrozumieć się nawzajem i wypracować jakieś porozumienie. Odnoś się tylko do bieżącej sytuacji, nie wypominaj przeszłości.
2. E jak Express feelings (wyraź uczucia). Powiedz drugiej osobie, jak się czujesz w związku z opisaną sytuacją. Dzięki temu, drugiej osobie będzie łatwiej zrozumieć, czego oczekujesz i co jest dla Ciebie ważne. Poza tym, mówienie o swoich emocjach zbliża. Ten krok nie zawsze jest potrzebny – niekoniecznie chcemy się dzielić uczuciami, gdy prosimy o podwyżkę w pracy lub po prostu prosimy partnera o zrobienie herbaty. Warto jednak znać ten krok i stosować go w adekwatnych sytuacjach. W tym miejscu możemy też wyrazić swoje myśli, opinie.
3. A jak Assert wishes (stanowczo wyraź pragnienia). Wyraź pragnienie poprzez stanowcze proszenie lub odmowę. Niestety, ludzie nie potrafią czytać w myślach. Musisz powiedzieć, czego oczekujesz.
4. R jak Reinforce (wzmocnij). Zastanów się, co pozytywnego może wydarzyć się dla drugiej osoby lub Waszej relacji, gdy prośba zostanie spełniona. Ludzi motywują nagrody, pozytywne następstwa (oraz unikanie negatywnych konsekwencji). Wykorzystaj to!
5. M jak stay Mindful (pozostań uważny). Cały czas pamiętaj o swoim celu! Nie pozwól na zmianę tematu, nie wdawaj się w dyskusję. Możesz zastosować technikę „zdartej płyty”. Cały czas proś/odmawiaj, możesz rozpoczynać DEAR MAN-a od nowa. Nie musisz niczego zmieniać. Łagodnie i stanowczo powtarzaj komunikat. Tutaj kluczem jest wytrwałość. Ignoruj ataki i próby odwrócenia Twojej uwagi od tematu.
6. A jak Appear confident (okazuj pewność siebie). Nie kul się, nie odwracaj wzroku. Utrzymuj stanowczość. Jeśli nie czujesz się pewnie – postaraj się zachowywać tak, jakby tak było.
7. N jak Negotiate (negocjuj). Ostatni krok to negocjacje. Podtrzymuj prośbę lub odmowę, ale bądź gotowa/y na zaproponowanie innego rozwiązania lub obniżenie własnych wymagań (przemyśl to wcześniej). Biorąc pod uwagę to, że możesz spotkać się z oporem, zaczynaj od najwyższej prośby, tak abyś miała/miał pole do negocjacji. Jeśli to nadal okaże się nieskuteczne, możesz oddać odpowiedzialność drugiej osobie i zapytać: „W takim razie, jak rozwiążemy ten problem? Co proponujesz?”