Zaburzenie osobowości borderline (BPD)

Jeśli zmagasz się z zaburzeniem osobowości typu borderline (BPD), niekiedy zapewne odczuwasz podobieństwo do jazdy na rollercoasterze– nie tylko z powodu niestabilnych emocji czy relacji, ale również z powodu chwiejnego poczucia tożsamości. Twój obraz siebie, cele, a nawet upodobania mogą często ulegać zmianom w sposób zagmatwany i niejasny nawet dla samego Ciebie.

Osoby z BPD charakteryzują się zazwyczaj wyjątkową wrażliwością, gdzie drobne wydarzenia mogą wywołać intensywne reakcje.

W chwilach frustracji być może trudno jest Ci się uspokoić. Nic więc dziwnego, że taka niestabilność emocjonalna i trudności w samoregulacji mogą wywołać problemy w związku oraz impulsywne zachowania.

W trakcie intensywnych doznań emocjonalnych trudno jest zachować spokój umysłu i pozostać ‘niezmienionym’. W rezultacie możesz wypowiadać bolesne słowa lub podejmować działania niebezpieczne czy nieprzemyślane, co później wywołuje w Tobie poczucie winy czy wstyd. To jest bolesne koło, z którego trudno się wydostać.

Objawy BPD

Typowe objawy obejmują lęk przed porzuceniem, niestabilne i intensywne związki interpersonalne, impulsywne działania w obszarze seksualnym, wahania nastroju, niestabilne poczucie tożsamości oraz trudności w kontrolowaniu złości. Chociaż przyczyny BPD nie są jednoznaczne, to zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe odgrywają rolę w jego powstawaniu. Zaburzenie to manifestuje się poprzez szereg charakterystycznych objawów, które dotyczą przede wszystkim obszarów emocji, zachowań interpersonalnych, tożsamości oraz kontroli impulsów.

1.Lęk przed porzuceniem

Silne obawy związane z porzuceniem przez bliskie osoby, nawet jeśli nie ma do tego rzeczywistych powodów. Osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają intensywnego i chronicznego lęku związanego z obawą, że zostaną porzucone przez bliskie osoby, partnerów, przyjaciół lub rodzinę. Ten lęk jest często nadmierny w porównaniu z rzeczywistym zagrożeniem porzucenia. Lęk przed porzuceniem może się objawiać poprzez:

Nadmierną wrażliwość na sygnały porzucenia: osoba z BPD może nadinterpretować sygnały lub zachowania innych, widząc je jako potwierdzenie porzucenia. Nawet drobne oznaki dystansowania się innych mogą wywoływać silny lęk.
Reakcje na porzucenie: lęk przed porzuceniem często prowadzi do intensywnych reakcji emocjonalnych, takich jak smutek, gniew, czy panika. Osoba może starać się uniknąć porzucenia, nawet kosztem własnych potrzeb czy wartości.
Stosunki interpersonalne oparte na nadziejach i obawach: osoby z BPD często angażują się w intensywne, niestabilne relacje, w których ich postrzeganie samej siebie i drugiej osoby może dramatycznie się zmieniać w krótkim czasie.
Przejściowe okresy zaabsorbowania obsesją na punkcie porzucenia: w momencie, gdy obawy o porzucenie stają się dominujące, osoba z BPD może mieć trudności w skoncentrowaniu się na innych aspektach życia czy relacjach.
Wysiłki mające na celu uniknięcie porzucenia: osoba z BPD może podejmować działania w celu zatrzymania potencjalnego porzucenia, co może obejmować impulsywne decyzje, manipulacje emocjonalne czy ucieczki.

2. Niestabilne relacje interpersonalne

Trudności w utrzymywaniu długotrwałych, stabilnych relacji i dryfowanie pomiędzy idealizacją a dewaluacją osób bliskich. Osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają trudności w utrzymywaniu długotrwałych, stabilnych relacji z innymi ludźmi. Cechy niestabilnych relacji interpersonalnych to między innymi:

Idealizacja i dewaluacja: osoba z BPD może intensywnie idealizować innych, widząc ich jako doskonałych i niezastąpionych, aby następnie nagle przechodzić do dewaluacji, czyli postrzegania ich jako złych czy niegodnych zaufania.
Lęk przed porzuceniem: silny lęk przed porzuceniem sprawia, że osoba z BPD może angażować się w intensywne zachowania, aby uniknąć porzucenia. Mogą to być zarówno działania impulsywne, jak i próby kontrolowania innych, aby zapobiec porzuceniu.
Nadmierna zależność: osoby z BPD czasami wykazują nadmierną zależność od innych. Mogą przywiązywać się zbyt silnie do swoich bliskich, oczekując, że to właśnie oni zaspokoją wszystkie ich potrzeby emocjonalne.
Szybkie zmiany w relacjach: relacje z innymi mogą charakteryzować się szybkimi i nieprzewidywalnymi zmianami. Osoba z BPD może być w jednym momencie bliska i intymna, a w następnym oddalać się emocjonalnie lub nawet zrywać kontakt.
Intensywne reakcje emocjonalne: w relacjach interpersonalnych osoby z BPD mogą doświadczać intensywnych reakcji emocjonalnych, takich jak gniew, smutek, a nawet obrzydzenie co może prowadzić do konfliktów i niestabilności.
Trudności w utrzymaniu granic: osoby z BPD często mają trudności w utrzymywaniu zdrowych granic interpersonalnych. Mogą być nadmiernie zaangażowane w życie innych, tracąc jednocześnie swoją własną tożsamość.

3. Niestabilne emocje

Silne i niestabilne reakcje emocjonalne, prowadzące do intensywnych okresów depresji, złości, lęku lub uczucia pustki. Osoby z BPD doświadczają intensywnych i szybko zmieniających się emocji, co może wpływać na ich funkcjonowanie i relacje z innymi. Niektóre aspekty niestabilności emocjonalnej to:

Intensywność emocji: osoby z BPD często doświadczają emocji w sposób bardziej intensywny niż przeciętna osoba. Mogą przeżywać głęboką radość, ale także silny smutek, gniew czy lęk, czasami w krótkim okresie czasu.
Szybkie zmiany nastroju: emocje u osób z BPD mogą zmieniać się bardzo szybko i gwałtownie. Mogą przechodzić od euforii do depresji lub gniewu w krótkim czasie, co sprawia, że trudno przewidzieć ich reakcje.
Trudności w regulacji emocji: osoby z BPD mogą mieć trudności w regulacji swoich emocji, co oznacza, że mogą łatwo być przytłoczone przez silne uczucia, a jednocześnie mieć trudności z ich kontrolą.
Reakcje na wydarzenia codzienne: sytuacje, które dla innych osób mogą wydawać się rutynowe lub mało stresujące, dla osoby z BPD mogą stać się powodem intensywnych reakcji emocjonalnych. Mogą nadmiernie reagować na wydarzenia, które inni mogą uważać za nieistotne.
Lęk przed odrzuceniem: silny lęk przed porzuceniem może nasilać niestabilność emocjonalną. Bojąc się utraty bliskich relacji, osoba z BPD może reagować zwiększoną emocjonalnością.
Impulsywne działania pod wpływem emocji: pod wpływem intensywnych emocji osoba z BPD może podejmować impulsywne działania, które później mogą przynieść negatywne konsekwencje.
Chwiejność nastroju: chwiejność nastroju to tendencja do doświadczania nastrojów o różnych intensywnościach w krótkim okresie czasu.

4. Impulsywność

Zachowania impulsywne w obszarze seksualnym, nadużywanie substancji psychoaktywnych, nadmierne jedzenie, zakupy czy ryzykowne zachowania, takie jak niebezpieczne prowadzenie samochodu. Osoby z BPD często doświadczają trudności w kontrolowaniu swoich impulsów, co może prowadzić do działań, które są szybkie, nieprzemyślane i często mają negatywne konsekwencje. Przykłady impulsywności to:

Działania autodestrukcyjne: impulsywność w BPD może prowadzić do działań autodestrukcyjnych, takich jak nadużywanie substancji psychoaktywnych czy samookaleczenia. Te działania są często wynikiem intensywnych i trudnych do zniesienia emocji.
Impulsywne zachowania seksualne: osoby z BPD mogą podejmować impulsywne działania w obszarze seksualnym, co może prowadzić do problemów związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem.
Nadmierne jedzenie czy zakupy: impulsywność może również objawiać się w postaci nadmiernego jedzenia, kompulsywnych zakupów czy innych działań, których celem jest natychmiastowe złagodzenie emocji.
Skłonność do konfliktów interpersonalnych: osoby z BPD mogą być skłonne do impulsywnych reakcji w relacjach z innymi, co może prowadzić do konfliktów interpersonalnych oraz trudności w utrzymaniu trwałych relacji.
Impulsywne decyzje finansowe: nieprzemyślane wydawanie pieniędzy, podejmowanie ryzykownych inwestycji finansowych czy nagłe zmiany w stylu życia to kolejne objawy impulsywności u osób z BPD.
Trudności w kontrolowaniu gniewu: impulsywność w BPD może objawiać się również trudnościami w kontrolowaniu gniewu, co może prowadzić do agresywnych zachowań i konfliktów z bliskimi.

5. Autoagresja

Skłonność do autoagresji, samookaleczania, prób samobójczych czy zachowań autoagresywnych. Osoby z BPD mogą doświadczać intensywnych emocji, a samookaleczanie może być jednym z mechanizmów, które próbują zastosować w celu radzenia sobie z bólem emocjonalnym. Kwestie związane z autoagresją to między innymi:

Formy autoagresji: samookaleczanie w tym wypadku może przybierać różne formy.
Funkcje samookaleczania: osoby z BPD często opisują samookaleczanie jako sposób na ulżenie sobie w chwili intensywnych emocji, szczególnie gdy doświadczają uczucia pustki, złości, smutku czy lęku. Samookaleczanie może być rodzajem ucieczki od psychicznego bólu.
Impulsywność w samookaleczaniu: samookaleczanie często jest działaniem impulsywnym, podejmowanym w odpowiedzi na nagłe i intensywne emocje. Osoby z BPD mogą doświadczać trudności w kontrolowaniu impulsów i sięgać po samookaleczanie w chwilach załamania emocjonalnego.
Chwiejność nastroju a samookaleczanie: związki między chwiejnością nastroju a samookaleczaniem są często obecne. Wahania nastroju, zwłaszcza w kierunku uczuć depresyjnych czy impulsywnych, mogą prowadzić do skrajnych działań autoagresywnych.
Prośby o pomoc czy wyrażanie emocji: samookaleczanie może być również formą komunikacji dla osób z BPD, które mają trudności w wyrażaniu emocji. Działanie to może być próbą przekazania odczuć i potrzeb.
Rola terapii w radzeniu sobie z samookaleczaniem: Terapia DBT, skupia się na rozwijaniu zdolności radzenia sobie z intensywnymi emocjami bez sięgania po autoagresję. Poprzez naukę umiejętności regulacji emocji, pracy nad radzeniem sobie ze stresem i rozwijaniu zdrowszych mechanizmów obronnych, terapeuci pomagają osobom z BPD zmniejszyć ryzyko samookaleczania.

6. Niestabilne poczucie tożsamości

Brak jednoznacznego poczucia tożsamości, zmienność w samoocenie i wizerunku. Osoby z BPD mogą doświadczać trudności w określeniu, kim naprawdę są, co prowadzi do niestabilności w ich samoocenie i poczuciu własnej tożsamości. Aspekty związane z niestabilnym poczuciem tożsamości to np:

Zmienność w samoocenie: osoby z BPD mogą doświadczać gwałtownych zmian w samoocenie. Mogą momentami czuć się pewnie siebie, a następnie nagle przejść do stanu głębokiej niepewności co do siebie i swoich wartości.
Brak poczucia stałości: osoby z BPD mogą mieć trudności w utrzymywaniu stałego poczucia w tym kim są, co sprawia, że ich tożsamość wydaje się być nieustannie w ruchu i pod wpływem zmieniających się okoliczności.
Silne reakcje na opinie innych: niestabilne poczucie tożsamości w BPD może prowadzić do silnej zależności od opinii innych. Osoby te mogą łatwo dostosowywać się do oczekiwań innych, aby uzyskać akceptację, co sprawia, że ich tożsamość jest silnie zależna od otoczenia.
Kryzysy tożsamościowe: Osoby z BPD mogą przeżywać okresy kryzysu tożsamościowego, w których zastanawiają się nad sensem własnego istnienia, celami życiowymi i wartościami. To może prowadzić do uczucia pustki i dezorientacji.
Impulsywne zmiany w życiu: niestabilne poczucie tożsamości może prowadzić do impulsywnych decyzji dotyczących edukacji, pracy, związków czy stylu życia. Osoba z BPD może łatwo ulegać wpływom zewnętrznym, poszukując stałego poczucia tożsamości.
Chwiejność w planach życiowych: osoby z BPD mogą mieć trudności w planowaniu długoterminowych celów życiowych. Ich plany i cele mogą ulegać szybkim zmianom w zależności od bieżących emocji czy impulsów.

7. Chroniczne poczucie pustki

Utrzymujące się uczucie wewnętrznej pustki i braku wartości. Chroniczne uczucie pustki to jedno z charakterystycznych doświadczeń dla osób z zaburzeniem osobowości borderline. To uczucie pustki jest głębokie, trwałe i często trudne do zdefiniowania czy zrozumienia. Przykłady poczucia pustki obejmują:

Trudność w opisaniu uczucia: trudność w dokładnym opisaniu swojego uczucia pustki. To doświadczenie może być jakby czymś nieuchwytnym, co sprawia, że opisanie go staje się wyzwaniem.
Uczucie braku sensu czy celu: uczucie pustki w BPD często towarzyszy także poczuciu braku sensu życia lub celu. Osoba może się zastanawiać, po co żyje, co może wywoływać dezorientację i frustrację.
Niemożność zaspokojenia pustki: pomimo prób wypełnienia życia różnymi aktywnościami czy związkami, osoba z BPD może odczuwać, że pustka wciąż pozostaje niezaspokojona.
Pustka jako źródło bólu emocjonalnego: to uczucie pustki jest zazwyczaj silnie powiązane z bólem emocjonalnym. Osoba może doświadczać go jako coś, co jest trudne do zniesienia i co wymaga natychmiastowego złagodzenia.
Rozmaite strategie unikania: aby uniknąć uczucia pustki, osoby z BPD mogą sięgać po różnorodne strategie, takie jak impulsywne zachowania, nadużywanie substancji psychoaktywnych czy intensywne zaangażowanie się w związki.
Związek z chwiejnością emocjonalną: uczucie pustki często współistnieje z chwiejnością emocjonalną. Nagłe zmiany nastroju mogą się nasilać w obliczu chronicznego uczucia pustki.

Terapia dialektyczno- behawioralna (DBT),

jest jednym z podejść terapeutycznych skupiających się na pracy z tymi konkretnymi objawami i pomagającym osobom z BPD rozwijać zdrowsze strategie radzenia sobie z lękiem przed porzuceniem, niestabilnym poczuciem tożsamości, niestabilnymi relacjami interpersonalnymi, poczuciem pustki, impulsywnością, autoagresją i innymi objawami.

Ważne jest aby podkreślić, że nie każda osoba z zaburzeniem osobowości borderline musi doświadczać wszystkich wymienionych objawów, a ich nasilenie może być różne w różnych przypadkach. Diagnoza BPD powinna być postawiona przez wykwalifikowanego specjalistę (np. psychiatrę), po dokładnej ocenie objawów i historii Pacjenta. Warto również zauważyć, że leczenie, zwłaszcza terapia DBT, może skutecznie pomóc osobom z BPD w radzeniu sobie z tymi trudnościami.

Więcej o DBT

Istnieje wiele nieporozumień dotyczących BPD

Rzeczywiście, zaburzenie osobowości borderline (BPD) jest często obiektem licznych nieporozumień i mitów. Te nieprawdziwe przekonania mogą wpływać na sposób, w jaki osoby z BPD są postrzegane i traktowane przez otoczenie. Kilka mitów związanych z BPD obejmuje:

Mit, że BPD nie da się wyleczyć: Zaburzenie osobowości typu borderline jest bardzo uleczalne. W przeszłości, ponieważ BPD wpływa na osobowość, wiele osób szybko dochodziło do wniosku, że jest to zaburzenie nieuleczalne, ponieważ osobowości nie da się zmienić. Niedawno udowodniono skuteczność wielu terapii, w tym terapii dialektyczno- behawioralnej (DBT), terapii opartej na mentalizacji (MBT) i psychoterapii skoncentrowanej na przeniesieniu (TFP). Diagnoza BPD nie oznacza, że ktoś będzie żył z objawami na zawsze. Wiele osób cierpiących na tę chorobę może prowadzić dobrze funkcjonujące życie.
Mit o manipulacji: Niektórzy ludzie błędnie wierzą, że osoby z BPD celowo manipulują innymi. W rzeczywistości, ich zachowania wynikają często z trudności w regulacji emocji i lęku przed odrzuceniem.
Mit o dramatyzacji: Istnieje fałszywe przekonanie, że osoby z BPD celowo dramatyzują sytuacje. W rzeczywistości, ich reakcje mogą być wynikiem intensywnych emocji i trudności w radzeniu sobie z nimi.
Mit o niestabilności charakteru: BPD często jest mylnie postrzegane jako wyłącznie niestabilność charakteru, podczas gdy rzeczywistość to złożone zaburzenie emocjonalne z wieloma składowymi, w którym istnieje też część stabilna, chcąca poprawy.
Mit o trudnościach w leczeniu: Czasem uważa się, że BPD jest trudne do leczenia, co może zniechęcać osoby z tym zaburzeniem do szukania pomocy. W rzeczywistości, terapie, zwłaszcza terapia dialektyczno-behawioralna (DBT), okazują się skuteczne.
Mit o braku empatii: Niektórzy ludzie mylnie uważają, że osoby z BPD nie mają empatii. W rzeczywistości, ich reakcje emocjonalne mogą być bardzo intensywne, że przysparza dużą trudność w wyrażaniu empatii dla innych.

Ważne jest, aby rozpoznać i docenić pozytywne cechy, które posiada wiele osób z BPD:

Kreatywność: wiele osób z BPD wykazuje kreatywność w różnych formach, takich jak sztuka, pisanie lub inne formy wyrazu artystycznego. Głębia ich emocji może przyczynić się do powstania wyjątkowych i potężnych efektów twórczych.
Empatia: osoby z BPD często mają zwiększoną wrażliwość na emocje innych. Potrafią okazywać głęboką empatię i współczucie, rozumiejąc zmagania i emocje otaczających ich osób.
Intensywna pasja: osoby z BPD mogą doświadczać intensywnych i pasji wypełnionych emocjami. Chociaż niekiedy stanowi to wyzwanie, może również prowadzić do niezwykłego entuzjazmu i poświęcenia, gdy osoby z BPD angażują się w zajęcia, które są ich pasją.
Odporność: wiele osób z BPD wykazuje odporność i siłę w radzeniu sobie ze zmaganiami emocjonalnymi. Pokonanie wyzwań związanych z tym zaburzeniem wymaga znacznej odporności i determinacji.
Głębokość relacji: osoby z BPD często tworzą głębokie i znaczące więzi z innymi. Ich intensywne emocje mogą przyczynić się do głębokich i znaczących relacji, jeśli są odpowiednio zarządzane.
Samoświadomość: dzięki terapii i autorefleksji osoby z BPD mogą rozwinąć wysoki poziom samoświadomości. Zrozumienie ich emocji i zachowań jest kluczowym krokiem w zarządzaniu i poprawie ich zdrowia psychicznego.
Innowacyjne sposoby rozwiązywania problemów: niektóre osoby z BPD posiadają wyjątkową perspektywę i kreatywność, jeśli chodzi o rozwiązywanie problemów. Ich umiejętność kreatywnego myślenia może być zaletą w różnych sytuacjach.
Determinacja w zmianie zachowania: wiele osób z BPD jest zdeterminowanych, aby szukać pomocy i angażować się w interwencje terapeutyczne. Ich zaangażowanie w rozwój osobisty i powrót do zdrowia jest pozytywnym aspektem, który należy docenić.

Warto pamiętać, że BPD ma wiele mocnych stron, takich jak empatia, odporność, intuicja i kreatywność.

Dzięki terapii i wsparciu wiele osób z BPD uczy się radzić sobie z objawami. Ponadto wiele osób osiąga remisję – ich objawy stają się znacznie mniej intensywne, do tego stopnia, że nie spełniają już kryteriów diagnozy.

Dzięki leczeniu możliwe jest dalsze prowadzenie szczęśliwego i wartościowego życia.

Umów się z naszym psychoterapeutą DBT

Arleta Bluhm

arleta.bluhm@gmail.com

792 348 562