Czym jest lęk przed porzuceniem?

Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD) nieustannie przypomina o porzuceniu. Osoby z BPD doświadczają długotrwałego i ciągłego lęku dotyczącego tego, że bliscy przestaną ich kochać. W konsekwencji, ten lęk prowadzi do niepokoju o utratę relacji i może skłaniać do impulsywnego zachowania wobec siebie lub innych.

Monolog wewnętrzny często toczy się wokół niepokojących pytań:

Czy on/ona nadal mnie kocha?

Z kim on/ ona jest?

Czemu nie odpisuje?

Co się stało?

Zostawi mnie.

Czy będzie chciała znowu się ze mną spotykać?

Czy zrobiłam coś, co go zdenerwowało?

4 oznaki lęku przed porzuceniem

Lęk przed porzuceniem może objawiać się niepokojem, niepewnością i izolacją. Objawy problemów z porzuceniem mogą rozpocząć się w dzieciństwie i utrzymywać się przez całe życie.

U dorosłych oznaki problemów z porzuceniem obejmują:

• Odpychanie ludzi. (Objawiające się wycofaniem, okazywaniem problemów z zaufaniem oraz niemożnością bycia otwartym i szczerym wobec bliskich).
• Współzależność. (Ma miejsce wtedy, gdy osoby polegają na innych ludziach w celu zaspokojenia wszystkich swoich potrzeb emocjonalnych. Dodatkowo, może przejawiać się stawianim naszych bliskich na pierwszym miejscu. Więcej o temacie możecie poczytać tutaj).
• Gniew. (Osoby mające problemy z porzuceniem mogą pozwolić innym zbliżyć się do siebie, ale mogą stać się agresywne lub reaktywne, jeśli poczują się zagrożone. Długoterminowe skutki porzucenia często prowadzą do ogólnego gniewu, wahań nastroju i braku pewności siebie).
• Lęk przed porzuceniem charakteryzuje się przede wszystkim niemożnością nawiązania lub utrzymania zdrowych relacji.

Lęk przed porzuceniem- przyczyna

U podstaw zaburzenia osobowości typu borderline leży lęk przed porzuceniem. Niepokój, jaki dana osoba odczuwa w związku z porzuceniem, jest tak intensywny, że podsyca inne objawy. Kiedy pojawia się lęk przed porzuceniem, mogą pojawić się inne emocje jak wstyd czy złość.

W wyniku wstydu, tożsamość danej osoby może się zmienić, przez co w ciągu kilku minut z pewnej siebie może stać się bezwartościowa. Co więcej, lęk przed porzuceniem, poczucie bezwartościowości oraz brak poczucia tożsamości, mogą być przyczyną samookaleczeń, a nawet prób samobójczych.

Lęk przed porzuceniem, a relacje

Lęk przed porzuceniem może negatywnie wpłynąć na każdą relację (relacje zawodowe, intymne/romantyczne i społeczne, a także przypadkowe znajomości).

Ponieważ doświadczenie porzucania (np. poprzez rodziców, bliskich opiekunów czy społeczeństwo) było bolesnym przeżyciem, w dorosłym życiu, osoby te wypracowały sobie tak zwane 'mechanizmy obronne’. W rezultacie, osoby, które odczuwają lęk przed porzuceniem, mogą nadmiernie analizować czy też kwestionować motywy innych ludzi (nieufność). Co więcej, mogą one przyjmować fałszywe założenia na temat tego, jak inna osoba interpretuje ich samych czy ich zachowanie.

Na przykład partner może żywić irracjonalne lub nadmierne obawy, że jego współmałżonka ma romans, ponieważ został zdradzony w przeszłości. Partner nieustannie oskarża współmałżonkę, co prowadzi do kłótni i konfliktów. Brak zaufania i niezgoda tworzą między nimi dystans, a para przestaje się komunikować i oddala się od siebie.

Lęk przed porzuceniem- objawy

• ”people pleaser”- jeden partner zawsze daje za dużo lub znacznie częściej pierwszy wyciąga rękę
• Zazdrość lub lęk związany z innymi relacjami partnera
• Problem z zaufaniem
• Ciągłe poczucie niepewności w związku
• Potrzeba kontrolowania decyzji i aspektów relacji
• Niemożność zapewnienia lub zaakceptowania bliskości fizycznej lub emocjonalnej

Dlaczego ”bać się” porzucenia?

Osoby z BPD to z reguły osoby bardzo wrażliwe, u których potrzeby emocjonalne często były niezaspakajane. Brak poczucia stabilizacji w domu, podwójne komunikaty, impulsywność czy agresywność, mogły wpłynąć na to, jak dana osoba postrzega porzucenie. Ten emocjonalny rollercoaster, to często pewien schemat, który powielany jest od lat, a w którym mechanizmy obronne niekoniecznie pomagają.

Oznacza to, że jako już dorosła osoba, możesz postrzegać otoczenie jako niestabilne, a osoby Tobie bliskie, jako te, które w każdej chwili mogą Cię zostawić. Dlatego też, kiedy  osoby z BPD mają gorszy dzień,  być może ciężko im uwierzyć, że ludzie nadal ją/ jego kochają, gdy nie są przy nich fizycznie obecni.

Jak sobie radzić z lękiem przed porzuceniem spowodowanym BPD

Oto parę z pomysłów moich Pacjentów, które pomagają im z lękiem przed porzuceniem.

• ”Sypialnię zdobią przedmioty, które podarowały mi bliskie mi osoby, takie jak przytulanki, kartki i pamiątki z miejsc, które odwiedziłam z bliskimi”.
• ”Otaczam się zdjęciami ludzi, których kocham, a także tworzę albumy z wycinkami, wykorzystując drobiazgi z codziennego życia, takie jak bilety do kina i skrawki papieru”.
• ”Trzymanie przedmiotów, które są powiązane z bliskimi, pomaga mi zachować w umyśle te relacje i przypomina mi, że jestem kochana, nawet gdy jesteśmy osobno”.
• ”Umiejętności uważności, których nauczyłam się podczas terapii dialektyczno- behawioralnej (DBT), są najbardziej pomocnym sposobem radzenia sobie z niepokojącymi myślami i uczuciami”.
• ”Dla mnie najważniejsza była nauka regulacji moich emocji, tak aby nie stawać się swoim lękiem ale poczuć go bez reagowania walką”.
• ”Pracuję nad utrzymywaniem zdrowych relacji. Ćwiczę otwartość, zaufanie i komunikację, aby zwiększyć poczucie bezpieczeństwa w relacjach i to naprawdę mi pomaga”.
• ”Dla mnie najwięcej dało mi sprawdzanie faktów. Po prostu czy to jest faktem, że mnie nie kocha, czy po prostu może jest zajęty. Po czasie te inne wytłumaczenia zaczęły być częścią mnie i nie musiałam już analizować tego, co on tam być może robi”.
• ”Sam fakt rozpoznania, że uruchamia mi się pewnie schemat z dzieciństwa był dla mnie bardzo pomocny. Potrafię to dostrzec i nie reagować impulsywnie, co zdecydowanie lepiej wpływa na moje relacje z innymi”.
• ”U mnie pomocne było wyłapywanie momentów, kiedy zaczynam skanować otoczenie i zachowanie mojej partnerki. Zdałem sobie sprawę, że nadmiernie analizuję jej wzrok, gdzie patrzy, na kogo, podczas, gdy to tak naprawdę normalne zachowania. Do momentu terapii nie wiedziałem, że skanując zachowanie partnerki, potwierdzam sobie już swoje założenia, że ona rozgląda się za innymi”.

Na zakończenie pamiętaj, że każdy ma inny sposób radzenia sobie z lękiem przed porzuceniem, więc ważne jest eksperymentowanie z różnymi strategiami i znalezienie tych, które najlepiej pasują do Twoich potrzeb i sytuacji życiowej. Jeśli lęk przed porzuceniem negatywnie wpływa na Twoje relacje i życie, skontaktuj się z naszym terapeutą.