Terapia dialektyczno- behawioralna (DBT). Od zrozumienia, po praktykę.

Terapia dialektyczno- behawioralna (DBT) to innowacyjne podejście terapeutyczne, które zdobywa coraz większą popularność ze względu na swoją skuteczność w leczeniu różnorodnych zaburzeń psychicznych i nie tylko. Czym jest DBT? Jakie są główne założenia terapii DBT? Jak DBT może pomóc każdemu z nas?

Terapia dialektyczno- behawioralna (DBT) została opracowana przez psycholożkę i psychoterapeutkę Marshę M. Linehan w latach 80, która skoncentrowała się na integrowaniu elementów terapii behawioralnej z technikami dialektycznymi. Centralnym punktem DBT jest równowaga między akceptacją a zmianą, co oznacza akceptację pacjenta takim, jakim jest, jednocześnie dążąc do konstruktywnych zmian. Jednym z kluczowych aspektów DBT jest właśnie dialektyka, czyli umiejętność pogodzenia pozornie sprzecznych idei. Pacjenci uczą się akceptacji własnych emocji, jednocześnie pracując nad ich zmianą w sposób konstruktywny. To podejście pomaga w leczeniu zaburzeń takich jak zaburzenie osobowości borderline oraz w przypadku innych problemów emocjonalnych.

Terapeuci DBT kładą nacisk na budowanie silnej relacji z pacjentem, co pomaga w efektywnej pracy nad trudnościami emocjonalnymi. Skoncentrowana praktyka i skuteczność terapii dialektyczno- behawioralnej sprawiają, że stanowi ona cenny zasób w dziedzinie psychoterapii.

Terapia dialektyczno- behawioralna składa się z 4 aspektów terapeutycznych terapii indywidualnej, treningu umiejętności DBT, coachingu telefonicznego oraz zespołu konsultacyjnego dla terapeutów i tym samym znacznie różni się od innych nurtów.

Terapia indywidualna

Psychoterapia indywidualna w ramach DBT spełnia dwie funkcje.
1. Zwiększa motywację – Terapia indywidualna DBT koncentruje się na zwiększaniu motywacji Pacjenta i pomaganiu mu w zastosowaniu umiejętności do konkretnych wyzwań i wydarzeń w ich życiu. W standardowym modelu DBT terapia indywidualna odbywa się raz w tygodniu przez cały okres trwania terapii i przebiega równolegle z treningiem umiejętności DBT.
2. Uczy strukturalnego środowiska– Strategie zarządzania pomagają Pacjentowi zarządzać własnym życiem w swoim najbliższym otoczeniu. Terapeuta stosuje te same strategie dialektyczne, walidacyjne i rozwiązywania problemów, aby nauczyć Pacjenta umieć pomóc samemu sobie w przyszłości. Dzięki temu terapeuta interweniuje tylko wtedy, gdy będzie to absolutnie konieczne.

Trening umiejętności DBT

Zachowania problematyczne stanowią sposób, w jaki osoby radzą sobie z trudnymi sytuacjami lub próbują rozwiązać problemy. Choć te reakcje mogą dostarczyć krótkotrwałego ukojenia, zazwyczaj nie przynoszą pożądanych rezultatów. Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) opowiada się za przekonaniem, że Pacjenci starają się działać w najlepszy możliwy sposób, jednakże konieczne jest nauczenie ich nowych, efektywnych zachowań we wszystkich istotnych kontekstach. Główne elementy terapii DBT obejmują cztery moduły: umiejętności interpersonalne, umiejętności regulacji emocji, umiejętności mindfulness (uważność) oraz umiejętności tolerancji dyskomfortu psychicznego. Poprzez te moduły pacjenci uczą się radzenia sobie z trudnościami, kształtują zdrowsze relacje i rozwijają umiejętności samoświadomości.

1. Uważność: Praktyka bycia w pełni świadomym i obecnym w danej chwili, niekoniecznie w myślach czy emocjach. Kluczowym aspektem terapii DBT jest rozwijanie umiejętności mindfulness, czyli świadomej obecności w teraźniejszości. Pacjenci uczą się skoncentrowanej uwagi na chwili obecnej, co przyczynia się do lepszej regulacji emocji i redukcji stresu.
2. Tolerancja dyskomfortu psychicznego: Umiejętność tolerowania psychicznego bólu w trudnych sytuacjach, zamiast próby natychmiastowego zmienienia tego jak się czujemy. W trakcie terapii Pacjenci uczą się umiejętności radzenia sobie z dyskomfortem, z niepewnością, z niejednoznacznością. Pacjenci uczą się, że życie pełne jest nieprzewidywalności, a oni mają siłę, aby nie pozwolić temu wpływać na ich funkcjonowanie. Moduł tolerancji dyskomfortu psychicznego ma na celu nie tylko złagodzenie natychmiastowego cierpienia, ale także budowanie trwałych umiejętności, które prowadzą do lepszego funkcjonowania i życia.   
3. Skuteczność interpersonalna: Nauka tego, jak prosić o to, czego się pragnie, wyrażać odmowę, jednocześnie szanując zarówno samego siebie, jak i relacje z innymi. Jest to równie ważny element DBT, który skupia się na rozwoju umiejętności społecznych i budowaniu zdrowych relacji. W tym module kładziemy nacisk na umiejętności komunikacyjne, na radzenie sobie z konfliktami, na budowaniu i utrzymywaniu relacji, na zdolności do empatii i wielu innych ważnych umiejętności interpersonalnych. Umiejętności te stanowią fundament do budowania trwałego wsparcia społecznego i polepszania funkcjonowania nie tylko w zaburzeniach psychicznych ale i w codziennym życiu. 
4. Regulacja emocji: Umiejętność modyfikowania emocji, których chce się zmienić, odgrywa kluczową rolę w terapii DBT, gdzie koncentrujemy się na nauce zdrowego radzenia sobie z intensywnymi emocjami. W skład regulacji emocji wchodzi nauka rozpoznawania emocji i ich opisywania, nauka skutecznych strategii radzenia sobie z silnymi emocjami czy kryzysami, zapobieganie działaniom impulsywnym i krzywdzącym dla Pacjenta. Ten moduł ma na celu nie tylko złagodzenie natychmiastowego cierpienia, ale przede wszystkim rozwijanie umiejętności, które pozwalają na bardziej elastyczne i zdrowe reagowanie na zmienną rzeczywistość. To integralny element terapii, który przyczynia się do ogólnego dobrostanu psychicznego Pacjentów i budowania życia wartego przeżycia. 

Trening umiejętności często odbywa się w grupach podczas cotygodniowych sesji, a pełny program nauczania trwa 24 tygodnie. Trenerzy grup przydzielają zadania domowe, które wspomagają Pacjentów w praktykowaniu nowych umiejętności w codziennym życiu. Istnieją również skrócone plany nauczania, skupiające się wyłącznie na wybranych umiejętnościach.

Coaching telefoniczny

W DBT korzystamy z coachingu telefonicznego, aby zapewnić naszym Pacjentom natychmiastowe wsparcie. Celem coachingu jest nauka korzystania z umiejętności DBT, aby skutecznie radzić sobie w trudnych sytuacjach. Pacjenci mogą dzwonić do swojego indywidualnego terapeuty pomiędzy sesjami, aby uzyskać coaching w momentach, w których najbardziej potrzebują pomocy.

Zespół konsultacyjny

Wiele czynników sprawia, że praca terapeuty DBT może być bardzo wymagająca. Aby wspomagać terapeutów w monitorowaniu postępów w procesie leczenia, rozwijaniu i podnoszeniu ich umiejętności oraz utrzymaniu motywacji do pracy z Pacjentami o wysokim ryzyku, zespół konsultacyjny w ramach terapii DBT stanowi kluczowy element. Zespół konsultacyjny spotyka się raz w tygodniu, aby pomóc terapeucie w lepszy sposób pomóc swojemu Pacjentowi. 

Czym więc jest DBT?

Terapia dialektyczno- behawioralna nie jest jedynie narzędziem leczenia, ale także drogą do budowania trwałych umiejętności życiowych. Poprzez praktykę umiejętności interpersonalnych, radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi oraz budowania świadomości własnych myśli i uczuć, Pacjenci kształtują fundamenty trwałego dobrostanu psychicznego. Warto również podkreślić, że DBT nie jest zarezerwowany wyłącznie dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Zasady i techniki DBT mogą być korzystne dla każdego poszukującego skutecznych strategii radzenia sobie z życiowymi wyzwaniami.

W efekcie terapia dialektyczno- behawioralna stanowi holistyczne podejście, uwzględniające zarówno aspekty psychologiczne, jak i społeczne. Jej skuteczność oraz elastyczność sprawiają, że jest ona cennym narzędziem dla tych, którzy pragną skutecznie zarządzać swoim życiem emocjonalnym i relacjami z otoczeniem.

Oprócz korzyści terapeutycznych warto zauważyć, że DBT ma zastosowanie także poza obszarem psychoterapii. Elementy tej terapii, takie jak umiejętności interpersonalne czy mindfulness, mogą być skutecznym wsparciem w radzeniu sobie ze stresem w życiu codziennym.

Podejście dialektyczne w DBT zachęca do akceptacji własnych ograniczeń, jednocześnie motywując do dążenia do zmiany. W dzisiejszym dynamicznym świecie, umiejętność radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi staje się kluczowym elementem zdrowego życia. Terapia DBT oferuje nie tylko narzędzia, ale także solidny fundament dla rozwoju osobistego, prowadzącego do pełniejszego i bardziej satysfakcjonującego życia.